Project Waddenmozaïek van start met monsterklus onder water

In totaal worden er 1.500 hapjes uit de wadbodem genomen. Het is voor het eerst dat op deze schaal en zo integraal de onderwaternatuur in kaart gebracht wordt. De bemanning van het onderzoeksschip Navicula zal zo'n zeven weken zoet zijn met de klus. Zij nemen 20 bij 30 centimeter grote 'hapmonsters' van de bodem, terwijl een 3D-scanner het oppervlak scant. De monsters en de scans worden vervolgens aan land geanalyseerd om een overzicht te krijgen van het onderwaterlandschap, de bodemsamenstelling en de organismen die in en op de bodem leven.

Wie eet wie
Het project Waddenmozaïek brengt met de bodemmetingen en aanvullende bemonsteringen ook de ‘wie-eet-wie’ relaties tussen de daar levende planten en dieren in kaart. Prof. dr. ir. Tjisse van der Heide: “Die samenhang tussen de relaties noemen we het voedselweb. Om dat te bepalen doen we isotopenonderzoek aan de organismen uit de bodemmonsters. Daarvoor gebruiken we de verhouding tussen lichte en zware versies van koolstof en stikstof, die als bouwstoffen in de organismen voorkomen. Aan de verhoudingen kunnen we afmeten welke organismen een dier heeft gegeten.”

Werelderfgoed in kaart
Over het ondergedoken deel van de Waddenzee zijn weinig gegevens beschikbaar. Het is de eerste keer dat de natuurkwaliteit van de bodem onder water in één keer systematisch in kaart gebracht wordt. De natuurkaart die ontstaat, helpt bij de opgave van de overheid om het voedselweb en de bodemstructuur van de Waddenzee te herstellen.

De Waddenzee is het enige natuurlijke Werelderfgoed van Nederland. De kwaliteit van die natuur baart echter zorgen, vooral onder water. Die hoort rijker en meer divers te zijn. Het project Waddenmozaïek richt zich op die onderwaternatuur en sluit aan op het streven van de overheid om de rijke natuur van de Waddenzee te herstellen.

Dezelfde drie organisaties (Natuurmonumenten, RUG en NIOZ) voerden eerder het project Waddensleutels uit, gericht op het droogvallende wad. Dat project werd na afloop door de Waddenacademie als erg goed beoordeeld.

Herstelmaatregelen
In de andere deelprojecten van Waddenmozaïek worden herstelmaatregelen in de Waddenzee getoetst, om zo te leren wat wel of niet werkt. Die veldexperimenten worden gekoppeld aan wetenschappelijk onderzoek.

Zo bestudeert Waddenmozaïek hoe de natuur herstelt, nadat een gebied wordt gesloten voor bodemvisserij. In een ander experiment toetst het project hoe de natuur reageert op het herstel van harde structuren, zoals stenen en schelpengruisbanken en doet experimenten met het herstel van schelpdierbanken en zeegrasvelden.

Vroeger lagen overal in de Waddenzee banken met platte oesters en mosselen en uitgestrekte velden groot zeegras. Het areaal zeegras besloeg ooit circa 150 vierkante kilometer. De levende structuren onder water bieden een plek voor andere planten en dieren. Met experimenten worden herstelmogelijkheden in de praktijk getoetst en wordt bepaald wat de sleutelfactoren zijn voor herstel.

Waddenfonds
Het project Waddenmozaïek loopt tot 2022 en is onderdeel van het grotere programma Waddentools. Dat programma toetst maatregelen rond opgaven als vismigratie, herstel van de onderwaternatuur en de Waddenzee als tankstation en broedhabitat voor vogels.

Waddenmozaïek wordt voor een belangrijk deel mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Waddenfonds en Provincie Groningen.