Sjon Lammerts: ‘Ik maak brandhout van Pim Fortuyn’

Integendeel. Het partijbestuur van Leefbaar Nederland hoopt dit weekend op een saaie boel bij het langverwachte congres, de dissidenten beloven vuurwerk. ,,Ik ga brandhout van Nagel maken'', voorziet het oud-statenlid. Toch voorspellen zowel voor- als tegenstanders dat zondag na het partijcongres in Hilversum hoogleraar en publicist Pim Fortuyn zich gewoon de nieuwe lijsttrekker van de 'leefbaren' mag noemen. Partijvoorzitter Jan Nagel heeft het zich in ieder geval heel simpel voorgesteld. Eerst vraagt hij zondag het vertrouwen van de aanwezige partijleden in hem en zijn bestuur. Nadat hij dat heeft gekregen, blazen de anti-Fortuynisten ongetwijfeld de aftocht en volgt een verder saaie vergadering over verkiezingsprogramma en procedures. Hoogtepunt moet tot slot de verkiezing van Fortuyn worden als lijstaanvoerder voor de Tweede-Kamerverkiezingen op 15 mei.

Sjon Lammerts heeft een ander verloop voor ogen. Samen met Anneke Smit-Boerma en twee andere (ex)-kandidaat-lijsttrekkers heeft de oud-SP'er zich gekeerd tegen de kandidatuur van de ,,fascist'' Fortuyn en fulmineert hij tegen het ondemocratische bestuur dat zich in zijn theorie door Fortuyn en consorten heeft laten omkopen voor 8 miljoen gulden.

Als de Groninger er in slaagt het woord te krijgen, wil hij pleiten voor een onafhankelijke voorzitter, zich beklagen over het late tijdstip dat de congresstukken naar de leden zijn opgestuurd, spreektijd voor alle veertien kandidaat-lijsttrekkers eisen en ieder lid de kans geven om een stemverklaring af te leggen.

Een ijdele hoop, weet ook Lammerts. Sinds de lancering van Fortuyn heeft Leefbaar Nederland (LN) zoveel nieuwe leden gekregen dat de 'andersdenkenden' nauwelijks kans maken. ,,Het zijn bijna allemaal van die rechtse gasten. Wij zijn nog met veertig of vijftig en dat is te weinig'', weet Lammerts. Alleen al op de dag dat Nagel zijn voorkeur voor Fortuyn kenbaar maakte, kreeg de partij 150 nieuwe aanmeldingen tegen vier opzeggingen. Sindsdien is de partij ook omhoog geschoten in de wekelijkse peilingen van bureau Interview/NSS naar een verwachte tien zetels.

De dissidenten laken vooral de radicale uitspraken over de islam van Fortuyn. Het 'asielzoekersquotum' van tienduizend voor Nederland dat in het voorlopige verkiezingsprogramma staat, wordt ook aan hem toegeschreven. De leden hebben liefst duizend wijzigingsvoorstellen ingediend op het programma, waarvan het bestuur er zondag overigens slechts tien wil bespreken. Het is zeer de vraag hoe de leden hierop reageren.

De achterban van Leefbaar Nederland bestaat voor een deel uit aanhangers van lokale partijen met het predikaat 'Leefbaar' en deels uit mensen die eerder sympathiseerden met andere politieke partijen en daar soms met bonje zijn vertrokken. Zo kent bijvoorbeeld ook een groot deel van de huidige veertien kandidaat-lijsttrekkers een verleden bij verschillende politieke stromingen.

Daarbij komt dat het conceptprogramma niet eenvoudig in te delen is in de traditionele links-rechts-verhoudingen van de Nederlandse politiek. Het heeft oorspronkelijk 'rechtse' thema's zoals lagere autokosten. Daarnaast staat Leefbaar Nederland ook traditioneel 'linkse' idealen voor als bezuinigingen op defensie.

Leefbaar Nederland zegt de politiek weer dichterbij de (ontevreden) burger te willen brengen. De ,,geringe daadkracht van twee paarse kabinetten'' is de 'leefbaren' een doorn in het oog. Leefbaar Nederland lijkt momenteel optimaal te profiteren van het huidige kiezersgedrag. Meer dan ooit is de kiezer aan het zweven. Uit de regelmatig gehouden opiniepeilingen blijkt dat de kiezer van nu steeds meer 'hopt' tussen de verschillende politieke partijen en zich daarbij niets aantrekt van traditionele links-rechts-verhoudingen in Nederland. Uit ander onderzoek blijkt dat de partij haar groeiende aanhang vooral dankt aan kiezers die vertrokken zijn bij de VVD en de Socialistische Partij. Waar de partij precies staat, moet zondag blijken.

Kandidaat-lijsttrekker David Pinto hoopt dat zijn amendement om het 'asielzoekersquotum' te schrappen het haalt. Verder ,,zegt men dat ik de enige serieuze tegenkandidaat ben'', verklaart de bestuursloyale Pinto. Campagne heeft hij echter niet gevoerd. ,,Ik heb het gevoel dat ik uiteindelijk op de tweede plaats van de lijst terecht kom.''