“Veel Groningers waren woensdagochtend 22 mei om tien voor zes in een klap wakker. Mijn schuddende bed registreerde een aardbeving van 3.4. De dreun van deze ochtend galmde door in politiek en media: hoog tijd voor onorthodoxe maatregelen, crisisaanpak, Groningen ruimhartig helpen, we pikken het niet langer.
Oorzaak in Den Haag
Hoop doet leven, zou je dan denken. Maar de geschiedenis laat iets anders zien. De oorzaak ligt voornamelijk in Den Haag, erkende het kabinet dinsdag 4 juni, met instemming van de Tweede Kamer. Een drievoudig excuus klinkt dan aardig, maar heeft alleen zin wanneer het wordt gevolgd door maatregelen die de Groningers letterlijk en figuurlijk voelen, ervaren en in het hart raken.
Maar deze concreetheid is nog steeds onzeker, getuige de dinsdag herhaalde procespraat met veel open eindjes van minister Wiebes. Daarmee breek je geen potjes en ruim je niet de bureaucratische en stroperige rompslomp op die verstikkend werkt op de voortgang van herstel en versterking. Volgens premier Rutte is geld nooit het probleem geweest; maar ook hier is de praktijk tot nu weerbarstiger. Eerst zien, dan geloven.
Voor het eerst lijkt de Tweede Kamer op hoofdlijn het eens te zijn over de oplossingen. Nu is de uitdaging aan de regeringspartijen hun ferme taal , verpakt in een empathische houding, niet weer te laten smoren in coalitie-afspraken en veel papier. En dan kan het mopje over ‘ de Groninger bestuurder die met een cadeautje naar huis is gestuurd’, dat in Haagse wandelgangen de ronde doet, ook de prullenbak in.
Dagelijkse pijn in Groningen
Groningers ervaren dagelijks de pijnlijke gevolgen van de aardbevingen. Zichtbaar in de trage afhandeling van de oude (van voor maart 2017) en nieuwe schades, en oneerlijke en energievretende discussies over de vraag of de schade wel een gevolg is van een aardbeving. Voor het beoordelen van de niet van de grond komende woningversterking wordt een model gehanteerd, dat internationaal als roulette wordt gezien en eerder als onveilig beoordeelde woningen nu als veilig betiteld. Gezinnen, ouders en kinderen, leven dagelijks in angst of hun woning wel veilig is, met alle psychische problemen vandien. Een vertrouwde woning, dat als een aangenaam thuis voelt en voor velen een bijdrage levert aan het pensioen, is verworden tot een hoop stenen waarop je zonder maatregelen niet meer kunt bouwen en sterk in financiële waarde is gedaald. Dat is het concrete leven van veel Groningers. De sleutel voor het terugwinnen van het vertrouwen ligt bij de landelijke overheid, gesteund door provincie en gemeenten. Bouwen en Vertrouwen komt dan terug.
Hapklare brokken
Ook de provinciale en gemeentelijke bestuurders in Groningen moeten in de spiegel kijken. Tot nu hebben ze zich opgesteld in een coöperatieve houding van overleg, afwachten en deadlines van toezeggingen laten verlopen, als lagere overheid tegenover hogere overheid, hand ophouden en dankjewel zeggen. Deze koers is deze week zichtbaar veranderd. Stappen zijn gezet het eigen succes af te dwingen. Met een strategie waarin de oplossing is verpakt in hapklare brokken. Waarin het ruimhartig en tijdig oplossen van de problemen centraal staat, zonder allerlei overbodige regeltjes. Met korte procedures, snoeien in het regelwoud, een reële regeling voor de waardevermindering en de inwoners centraal.
Dit vereist een sluitend gezamenlijk en concreet optreden van de provincie en gemeenten, waarin Staten en Raden de ruimte aangeven waarbinnen de colleges mogen opereren. Deze kaders zijn nog steeds te vaag en er is nog onvoldoende zichtbare provinciale eenheid.
Maar goede plannen en samen optrekken zijn niet genoeg. Het moet ook verkocht en eigentijds verpakt worden. Daar zijn de Groninger bestuurders nog niet zo goed in. Tijd om hiervoor Groninger professionele partijen van (inter)natioale allure in te schakelen.
Centrale regie in Groningen
Zo ontstaat een Deltaplan voor Groningen, met respect en erkenning van de geslagen wonden onder de inwoners en hun gevoel van onveiligheid. De kennis en de drive in Groningen is er. Dan moet iedereen uit z’n eigen toneelstuk stappen. Alles even van tafel vegen en de loopgraven verlaten.
Den Haag moet vooral zorgen voor voldoende geld en faciliteiten. En de integrale coördinatie en uitvoering overlaten aan Groningen, onder leiding van een klein en slagvaardig centraal team, dat bevoegd is knopen door te hakken en sturing geeft aan de bij voorkeur regionale partijen die de uitvoering doen.
Groningen, en speciaal in het ‘aardbevingsgebied, heeft een rijke en eeuwenoude geschiedenis, waarin zich landschappen, dorpen en kerken hebben genesteld, die nu deels onder Europees bescherming staan. Een levende regio waarin mensen wonen, werken en recreëren, gastvrij zijn voor bezoekers, met een vitale en innovatieve economie. Een gemeenschap die zich niet laat knechten."
Martin Scholma, ondernemer; Lutjewolde, Bedum
