Nieuws

Moet historische Hoofdwacht terug naar Grote Markt in Groningen?

Nu de aanpak van de oostzijde van de Grote Markt de laatste fase in gaat, denken B en W van Groningen al weer na over een vervolgproject. Eén van de zaken waar je aan kunt denken is volgens wethouder Roeland van der Schaaf (PvdA) het terugbrengen van de historische hoofdwacht om de Kreupelstraat weer af te sluiten.


Leestijd: 3 minuten

Moet historische Hoofdwacht terug naar Grote Markt in Groningen?
Moet historische Hoofdwacht terug naar Grote Markt in Groningen?

Wethouder Roeland van der Schaaf doet de suggestie in het blad Cityscoop, het verenigingsblad van de Groningen City Club. Van der Schaaf:

‘We denken lanzgamerhand na over wat we op termijn willen met de Noordwand. Een van onze grote opgaven de komende tijd is een plan voor de inrichting van de Grote Markt, met groen, een fontein en zitgelegenheid.’

‘’En wat willen we met de Kreupelstraat? Willen we toegang naar de Grote Markt toe open houden? Is zo’n tochtgat daar nodig, of willen we – ik noem maar iets – de historische Hoofdwacht terug op die plaats? Daarover moet je allemaal nadenken, in combinatie met de Noordwand, die ik momenteel trouwens niet zó lelijk vind’.

Wethouder Van der Schaaf noemt in zijn citaat dus terugkeer van de oude Hoofdwacht een optie. Maar wat was die Hoofdwacht dan?

Dat betreft een militair gebouw dat in oorsprong dateert uit 1509, maar dat na de oorlog werd gesloopt, zo lezen we op WIKIPEDIA.

Het pand voor de Hoofdwacht aan de Grote Markt werd volgens een gevelsteen reeds in 1509 gebouwd ("Justicia et pax osculate sunt anno 1509") voor de huisvesting van het Nedergericht; een soort kantongerecht.

Nog in dezelfde eeuw werd het gebouw uitgebreid met een wachthuis en een woning aan de noord- en oostzijde.

In 1647 verhuisde het Nedergericht naar het raadshuis en werden de kamers op de begane grond ingericht als wachtlokalen voor soldaten van het garnizoen en voor leden van de burgerwacht.

In 1841 nam het Ministerie van Oorlog het gebouw over en nam het de functie van Hoofdwacht over van het pand aan de Oude Boteringestraat. Het ministerie sloopte alle ornamenten eraf en verwaarloosde het pand.

Tussen 1898 en 1899 werd het pand zoals de Groningse rijksarchivaris Johan Adriaan Feith stelt in de Groningsche Volksalmanak van 1900 'hersteld en verjongd'. De 17e eeuwse uitbreidingen en de loggia werden gesloopt om weer de uitstraling van 1509 te herkrijgen naar de geldende restauratie-ethiek van die tijd.

De benedenverdieping werd gereserveerd voor de militaire hoofdwacht en de bovenverdieping voor de garnizoenscommandant en de provinciale adjudant, waar zo nodig ook arrestanten konden worden ondergebracht.

Bij de bevrijding van Groningen verschansten de Duitse troepen zich aan noordzijde van de Grote Markt, waardoor op 13 april 1945 ook de Hoofdwacht werd getroffen door Canadees vuur.

Na de oorlog werd de ruïne inzet van een steekspel tussen stad en ministerie.

In juni 1949 stelde luitenant-kolonel T.C.J. Meeues dat het ministerie voornemens was om elk moment te beginnen om het gebouw te restaureren en in te richten als bureau voor de garnizoenscommandant. Er gebeurde echter niets. Nadat in 1951 het ministerie nogmaals bevestigde 'onmiddellijke behoefte' te hebben aan het gebouw, kwamen de opvolgers van Granpré Molière met een nieuw plan:

Architecten H.W. Van Boven, Ad van der Steur en Willem van Tijen stelden dat jaar dat het gebouw maar gesloopt moest worden. Het vormde maar een sta in de weg voor het toenemende verkeer op de Grote Markt. De raad van Groningen besloot in 1954 het gebouw te laten herbouwen ten noorden van de Martinitoren.

Minister Jo Cals ging hier in 1955 mee akkoord, maar het Ministerie van Oorlog weigerde om hiervoor geld ter beschikking te stellen. Daarop werd het gebouw na negen jaar in juni 1956 alsnog gesloopt.

In 1915 bouwde de Zuidhorner architect Klaas Siekman een vrijwel getrouwe kopie van de (in 1899 gerestaureerde) Hoofdwacht als gemeentehuis voor Zuidhorn.

Het oude gemeentehuis van Zuidhorn, een kopie van de oude Hoofdwacht
Het oude gemeentehuis van Zuidhorn, een kopie van de oude Hoofdwacht
De huidige situatie, met restaurant De Kosterij. (Foto: Annemiek Nieboer.com)
De huidige situatie, met restaurant De Kosterij. (Foto: Annemiek Nieboer.com)