Het referendum door de eeuw heen

Het betrof een raadgevend volksreferendum over de herinvoering van de kermis. De kroon greep echter in en blies het initiatief af: de gemeenteraadsleden moesten ‘zonder last’ kunnen stemmen en het burgerlijke advies zou hun keuze in de stemming teveel beïnvloeden.Het eerstvolgende referendum vond pas zestig jaar later plaats: in 1972, in de gemeente Warnsveld, het eerste dorp waar middels een volksraadpleging werd besloten over een gemeentelijke herindeling. Dit onderwerp is overigens door de jaren heen de meest voorkomende aanleiding voor een referendum geweest.Behalve door de gemeenteraad kan een referendum ook door de bevolking worden geïnitieerd, zoals in Groningen is gebeurd. Andere heikele items waarover de afgelopen jaren volksstemmingen werden aangevraagd waren onder meer de aanleg van een noord-zuid-metrolijn in Amsterdam (1997) en de komst van een asielzoekerscentrum in Gorinchem (1999).De uitslag van een referendum is pas geldig als een substantieel deel van de stemgerechtigde bevolking zich tegen een besluit van de gemeenteraad uitspreekt. In Gorinchem was dit overtuigend het geval. In het geval van de Amsterdamse metroverbinding niet: het referendum werd na alle moeite ongeldig verklaard.