Met een VR-bril op konden de patiënten bijvoorbeeld boodschappen doen in een virtuele supermarkt, of een ritje met de bus maken, zodat ze konden oefenen met sociale situaties. “In de rij staan bij de kassa van de supermarkt is moeilijk als je achterdochtig bent. Mensen kijken naar je, je moet met de caissière praten en je kan niet weg”, zegt psychiater Wim Veling. “In VR kan je oefenen hoe je zo’n situatie aankan, hoe je vermijding en angst kan verminderen en gewoon je boodschappen kunt doen.”
Het onderzoek werd uitgevoerd in zeven centra voor geestelijke gezondheidszorg in Nederland en België. In totaal deden 98 patiënten aan de studie mee. Bij het onderzoek hoorde ook dat begeleiding van therapeuten, die de patiënten hielpen met het loslaten van bepaald gedrag en van paranoïde overtuigingen en met het aanleren van nieuw gedrag. De oefeningen waren heel precies af te stemmen op de behoeften en doelen van de deelnemer en konden worden herhaald.
Cognitieve gedragstherapie
Op dit moment is cognitieve gedragstherapie de belangrijkste behandeling tegen paranoïde ideeën bij patiënten met psychotische stoornissen. Hierbij leren patiënten hoe ze negatieve gedachten om kunnen buigen naar positieve gedachten, waardoor ze zich beter kunnen voelen en hun gedrag kunnen veranderen. Veling vergeleek het effect van een behandeling met een VR-therapie met de huidige therapie.
Volgens Veling helpt VR om maatwerk te bieden bij een behandeling. “Met VR kunnen we ons beter richten op het verminderen van vermijdingsgedrag en het afleren van veiligheidsgedrag van de patiënt. En dat is cruciaal voor het effect van de behandeling. We kunnen met VR patiënten beter op een gecontroleerde manier blootstellen aan hun paranoïde angsten.”
Achterdocht en angst
Wim Veling noemt de resultaten het onderzoek veelbelovend. ‘Het blijkt dat de therapie met VR heel goed werkt bij mensen met een psychose en hun extreme achterdocht en angst wegneemt. Als we kijken naar factoren als paranoia, depressie, vermijding, zelfvertrouwen en angst werkt het wellicht zelfs iets beter dan de huidige behandeling. En de mensen hebben met VR gemiddeld 15 procent minder sessies nodig, waaruit blijkt dat de therapie sneller werkt.”
Veling werkt nu aan het invoeren van deze behandeling met VR in de ggz, waar hard wordt gezocht naar efficiënte behandelingen.
Behandeling zonder psycholoog, maar met AI
Ondertussen kijkt Veling al verder. Hij onderzoekt op dit moment of met behulp van AI de behandeling met VR deels geautomatiseerd kan plaatsvinden. ‘We kijken of bij sommige sessies geen psycholoog meer nodig is. Als dat lukt en als de patiënten aangeven dat ze geen moeite hebben met een geautomatiseerde sessie, dan helpt dat natuurlijk helemaal bij verminderen van wachtlijsten. Ik verwacht over drie jaar de eerste behandelresultaten van deze studie.’
