Met de herontdekking van het rituele bad (mikwe) in het Rabbinaatshuis aan de Nieuwstad in Groningen is mogelijk een van de grootste historische vondsten in de binnenstad van Groningen in de afgelopen jaren gedaan. Het mikwe, dat sinds de Tweede Wereldoorlog spoorloos leek, is in de afgelopen dagen voor een belangrijk deel blootgelegd. De ontdekking is van zeer groot belang voor de stad Groningen en voor de Gronings-Joodse gemeenschap.
Het mikwe in het Rabbinaatshuis, als 'pastorie' behorende bij de synagoge aan de Folkingestraat, verdween enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog onder een dikke laag puin en beton toen het gebouw door de Joodse Gemeente Groningen werd verkocht. Het gebouw kwam in handen van onder meer een bordeeleigenaar (de Playboy Club) en een particulier kamerverhuurbedrijf.
Later werd woningstichting Lefier eigenaar van het grootste deel van het pand. Een klein deel werd eigendom van Stichting Folkingestraat Synagoge (SFS). De twee hervonden en uitgegraven miwkes bevinden zich in het deel van SFS. In de afgelopen twee decennia gebruikte SFS de ruimte als opslagkamer. Twee resterende baden liggen nog onder de betonnen vloer van een studentenkamer in het deel van Lefier.
Bouwtekening
Het onderzoek naar het mikwe werd geleid door vrijwilligster Catharina Groenendal van SFS. Zij kwam in contact met de huidige aannemer Frans Wiersema die in de jaren '70 een kamer bewoonde in de plek van één van de vier mikwe-baden. Ook kwam zij in het bezit van een bouwtekening van het Rabbinaatshuis dat uit 1890 stamt. Op de bouwtekening was goed te zien waar het mikwe zich nog nog moest bevinden. Nadat archeologe Tatiana de Vries de eerste contouren van het mikwe zichtbaar had gemaakt, nam Wiersema het grootste deel van de uitgraving voor zijn rekening, benieuwd naar wat zich ooit onder zijn bed moet hebben bevonden.
Intact
De gevonden twee mikwe-baden zijn in opmerkelijk goede staat. De zeven marmeren traptreden, de zijwanden en de bijna twee meter diepe vloer zijn volkomen intact.
De marmeren rand van één van de twee baden is gedeeltelijk aangetast door verbouwingen ten tijde van de achtereenvolgende eigenaren. De rand van het tweede bad is grotendeels gaaf gebleven.
Grote wens van SFS is nu dat baden 3 en 4, die zich in het gedeelte van woningstichting Lefier bevinden, ook onder het beton en puin vandaan gehaald kunnen worden.
Laatste gebruik in 1943
De Joodse Gemeente Groningen (JGG) reageerde zeer enthousiast op het nieuws van de vondst van het mikwe. Het badhuis fungeerde waarschijnlijk in 1943 voor het laatst op reguliere wijze. Joodse vrouwen hebben het daardoor vermoedelijk in dat jaar voor het laatst kunnen gebruiken. Vrijwel alle Groningse joden werden in '43 gedeporteerd naar doorgangskamp Westerbork en vervolgens naar de vernietingskampen Auschwitz, Dachau en Sobibor.
Het Mikwe is vanaf heden elk woensdag- en zondagmiddag te bezichtigen door bezoekers van de synagoge. Tijdens rondleidingen wordt over het mikwe uitgebreid uitleg gegeven. In de komende editie van magazine MZZL!, een uitgave van SFS, staat in de komende maand mei een uitgebreid verslag van de speurtocht naar het mikwe, aangevuld met foto's.
