Door: Matthijs van Houten
De GIC kreeg donderdagochtend de kans om de tentoonstelling te ervaren tijdens een exclusieve persviewing. En we waren onder de indruk. Onze vaste bezoekers weten dat we vrijwel nooit een recensie plaatsen, maar voor ‘David Bowie is’ maken we een uitzondering. En als we dan toch bezig zijn, dan strooien we ook met sterren. Want deze expositie verdient volgens ons absoluut vijf sterren. En nee, daar heeft het Groninger Museum ons geen enkele euro voor betaald.
Groningen is na Londen, Toronto, São Paulo, Berlijn, Chicago, Parijs en Melbourne de achtste stad waar de expositie te zien is. ‘Bowie is’ geeft in beeld en geluid een overzicht van de carrière van de baanbrekende en invloedrijke popster. Bezoekers krijgen meer dan 300 handgeschreven songteksten, originele kostuums, foto’s en albumontwerpen te zien.
Het doel van curatoren Victoria Broackes en Geoffrey Marsh (Victoria & Albert (V&A) Museum in Londen) was om een tentoonstelling te maken, zoals nog nooit gedaan was. ,, Verwacht geen chronologisch overzicht van zijn carrière”, zegt Broackes als inleiding op de persviewing. ,,We wilden laten zien hoe Bowie werkt, hoe hij geïnspireerd raakt en hoe hij anderen inspireert. Je ziet hier Bowie als cultureel icoon en muzikaal innovator. Deze tentoonstelling viert Bowie.”
De expositie in het Groninger Museum is voor 98 procent een kopie van de tentoonstelling zoals die in 2013 in Londen is gestart. Het V&A werkte bij de ontwikkeling samen met Sennheiser om er een zinnenprikkelend audiovisuele ervaring van te maken. De curatoren kregen toegang tot het immense ‘David Bowie Archive’, dat de superster vijftien jaar geleden zelf samenstelde. In totaal trok de expo al meer dan 1 miljoen bezoekers en Groningen verwacht zeker 100.000 Bowie-fans en andere geïnteresseerden.
Zinnenprikkelend
En de tentoonstelling blijkt inderdaad een zinnenprikkelende ervaring die een fantastische kijk geeft op het leven van het karakter David Bowie en stiekem ook op David Jones: de persoon achter Bowie. Bij binnenkomst krijg je een headset op, die automatisch begint te spelen bij een groot aantal punten in de expositie. Zo sta je al snel te kijken naar een scherm, waarop de clip van Space Oddity te zien is. Ondertussen hoor je de muziek, volledig synchroon. Onder het beeldscherm hangen de originele akkoordenschema’s en links hangt een kostuum dat hij droeg tijdens een tv-optreden. Bovendien zie je ook nog eens hoe Bowie tot inspiratie voor het nummer kwam. Mooi gedaan!
De toon is gezet. De combinatie tussen beeld (clips en filmfragmenten), geluid, kostuums en andere voorwerpen werkt ontzettend goed. Vanaf het eerste moment zuigt Bowie je volledig op. Zelfs als niet-fan (wat ik ben), word je ontzettend benieuwd naar de rest van de tentoonstelling én Bowie.
Alles komt voorbij. Van de welbekende Union Jack Coat tot een tissue met Bowie’s lippenstift erop. Van talloze kostuums tot originele geschreven songteksten (o.a. Heroes) en de de sleutels van Bowie’s appartement in Berlijn, waar hij vanaf 1977 samenwoonde met Iggy Pop. Een periode waarin Bowie zichzelf herontdekte en afkickte, nadat hij zwaar verslaafd was geraakt. De 300 voorwerpen zijn slechts een fractie van de 75.000 foto’s en voorwerpen in het archief, maar ze geven een volledig beeld.
Het karakter Bowie
Volgens de curatoren was het radicaal dat Bowie totaal niet betrokken wilde worden bij het samenstellen van de expo, terwijl hij normaal gesproken altijd de touwtjes strak in handen heeft. ,,Tijdens het bestuderen van het archief kwamen we er achter dat Bowie eigenlijk al vanaf jongs af aan bezig is geweest om zijn archief veilig te stellen”, zegt Broackes. Medecurator Marsh vult haar aan: ,,Het is een archief van een fantasiefiguur. Bowie is een karakter van David Jones, dat hij zelf heeft gemaakt. Maar het bleek inderdaad een schat vol fantastische voorwerpen.”
Niet voor niets is de titel van de expositie ‘David Bowie is’. Een onafgemaakte zin die prikkelt om afgemaakt te worden. Maar ook een vraag waarop geen enkel antwoord mogelijk is, zo blijkt ook tijdens het bezichtigen van de expositie. Wat is Bowie voor jou?
Putting on a show
Een van de hoogtepunten en het einde van de expo is ‘David Bowie is putting on a show’. Bovenin het Coop Himmelblau-paviljoen is een enorme concertzaal ingericht met een 9.1 Dolby Surround tóp-geluidservaring. Zeven minuten lang word je van je stoel geblazen, terwijl op enorme schermen door het paviljoen beelden te zien zijn van optredens op Glastonbury, Live Aid en The Freddie Mercury Tribute Concert. Het vormt overigens ook het slot van de expo.
‘David Bowie is’ biedt inderdaad een bijzonder overzicht van het werk en de inspiratie van David Bowie én het inkijkje in de donkere en lichte kanten David Jones. Een expositie die voor elke Bowie-fan een absolute must is om te bezoeken. Maar ook voor alle anderen die geïnspireerd kunnen raken van een innovatief pop- en mode-icoon. Met mij heeft hij er in ieder geval één fan bij en dat is dan ook de reden van die vijf sterren-recensie.
De muziek van Bowie raakt nog steeds jongeren. Een mogelijke verklaring is – althans volgens Bowie-kenner Ad Visser, is dat er telkens nieuwe jonge inspiratoren opstaan, maar Bowie de kunst verstaat om een mythe van zichzelf te maken. Juist omdat David Jones met Bowie een karakter ontwikkelde.
Bowie is wakker geschud
Een karakter dat overigens wel is ontwaakt. Bowie bezocht de tentoonstelling nooit in het openbaar, maar zou naar verluidt de expositie in Londen wel eens undercover hebben bezocht. ,,Ik kan alleen maar raden hoe verrast hij is geweest”, zegt curator Broackes. ,,Voor ons is het grootste compliment dat het erop lijkt dat we Bowie hebben wakker geschud.” Want na een stilte van tien jaar is Bowie weer aan het produceren geslagen en wachten fans vol smart op zijn nieuwe album.
Of het Bowie zal verleiden tot een bezoekje aan het Groninger Museum, is niet duidelijk. ,,Het zou me niet verrassen als hij hier ineens wel undercover opduikt met een grote hoed en een bril op. Als ik bezoeker zou zijn, zou ik zeker goed om me heen kijken”, aldus Broackes.
Met of zonder de echte Bowie, David Bowie is in Groningen. En daar mogen we met z’n allen trots op zijn. ‘David Bowie is’ kun je nog zien tot 13 maart 2016. Kaarten kun je hier reserveren.
