De provincie Groningen is voor 6 % aandeelhouder van Essent. Dat komt omdat Essent is ontstaan uit diverse provinciale energiebedrijven, waaronder het vroegere elektriciteitsbedrijf voor Groningen en Drenthe, EGD. Ook andere provincies zijn daarom aandeelhouder van Essent, en ook bij die andere provincies staan Provinciale Staten voor de vraag of hun aandelen verkocht moeten worden aan het Duitse RWE.
Gedeputeerde Marc Calon is er zeer overtuigd voorstander van om de aandelen aan RWE te verkopen. Niet alleen omdat dat bedrijf een zeer aantrekkelijk bedrag heeft geboden voor de aandelen, maar vooral omdat hij vindt dat het in het belang is van inwoners van de provincie Groningen en later van hun kleinkinderen. De Groninger Internet Courant vroeg de gedeputeerde waarom hij zo’n voorstander is van de verkoop, omdat het toch spijtig lijkt dat opnieuw een Nederlands bedrijf in buitenlandse handen komt.
‘Dat laatste argument dat zegt mij niks. We leven in een verenigd Europa. Al tientallen jaren groeien de Europese landen op economisch gebied naar elkaar toe en die ontwikkeling is voor alle landen gunstig geweest. Allerbelangrijkste: door de gemeenschappelijke handel is er al zestig jaar geen oorlog meer geweest tussen de West-Europese landen, ook omdat ze steeds afhankelijker van elkaar zijn geworden. Als PvdA-er ben ik zeer van overtuigd van het grote belang van internationale samenwerking en moet ik helemaal niets hebben van protectionistische argumenten. Dit is een Europese aangelegenheid!’, aldus Calon. Bovendien zorgen wet- en regelgeving voor de spelregels, die gelden ook voor buitenlandse bedrijven.
Samenwerking met NUON
Maar toch: de provincie Groningen heeft wel degelijk getracht eerst een fusie tot stand te krijgen tussen Essent en NUON. ‘Ik heb mij daar begin 2008 persoonlijk zeer sterk voor gemaakt, samen met een collega uit Brabant. Zelf ben ik naar Wouter Bos gegaan, en de collega uit Brabant ging naar Jan Peter Balkenende. Wij wilden een fusie om op die manier een groot bedrijf te kunnen krijgen dat dankzij schaalgrootte goedkoop en efficiënt zou kunnen inkopen. Ik wilde een groot bedrijf, met een holding daarboven. Zo deden organisaties als FBTO, Avero en Centraal Beheer het ook die samen Achmea zijn gaan vormen, en daarna op Europees niveau Eureko. Ook Wouter Bos en Jan Peter Balkenende vonden het een goed idee, en ook minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken ging akkoord. Maar plotseling weigerde NUON mee te werken: Gelderland, een zeer grote aandeelhouder, wilde het niet meer. Wij hebben ons nog ingespannen om Gelderland op andere gedachten te brengen, maar men was er in Gelderland bang voor dat ze na de fusie niet meer de grootste aandeelhouder zouden zijn. Ik ben zelfs nog naar Friesland gegaan en heb voorgesteld dat wij de aandelen in NUON van Friesland zouden kopen. Maar uiteindelijk heeft het allemaal niet geholpen: Gelderland voelde niets voor een fusie met Essent, daar is het fout gegaan. De hele ellende is te danken aan de houding van de provincie Gelderland. Ik betreur het nog steeds dat ons plan om een holding te vormen daardoor niet door kon gaan’, aldus gedeputeerde Calon.
Toch nog te klein
”Maar ook al zouden Essent en NUON wel zijn gefuseerd, dan zou dat nieuwe Nederlandse energiebedrijf op Europese schaal toch nog te klein zijn geweest, zo stelt Calon vast, en zou het minder goedkoop grondstoffen kunnen inkopen dan de nog veel grotere energiebedrijven. Dit zou opgelost kunnen worden door samen te werken met andere bedrijven van dezelfde schaal en daar een holding boven te hangen(Eureko constructie).
Splitsing van Essent ‘onterecht’
Overigens was de positie van Essent op Europees niveau volgens Marc Calon al verzwakt doordat de Nederlandse regering onder aanvoering van de vroegere minister van economische zaken Lourens Jan Brinkhorst in 2006 een splitsing doorvoerde van energiebedrijven. Daarbij zou Essent moeten worden gesplist in enen bedrijf dat puur en uitsluitend alle leidingen (het netwerk) zou beheren, en een productie- en leveringsbedrijf. Eerder al was de Gasunie op die manier al in twee aparte bedrijven gesplist.
‘Die splitsing van Essent had nooit moeten gebeuren! Er is nergens in Europa een land dat z’n netwerken zo afsplitste als Nederland, en zo heb ik dat ook laten weten aan de Tweede Kamer. Minister Maria van der Hoeven was steeds voorstander van die splitsing en vindt dat dat leidt tot gelijke concurrentievoorwaarden in Europa. Maar als Nederland dat als enige land realiseert, dan bereik je natuurlijk het omgekeerde.’ !
Maar nu het zo is dat Essent zal worden opgesplitst vindt het college van Gedeputeerde Staten wel dat het netwerk van Essent in publieke handen blijft. Het netwerkbedrijf heeft de naam Enexis gekregen. Het energiebedrijf in ieder geval voor 1 juli 2011 worden opgesplitst.
Toen kwam RWE…
Al met al was de situatie ontstaan dat Essent moest worden gesplist en dat een fusie tussen Essent en NUON niet mogelijk was door het verzet van Gelderland.
Vervolgens bleek RWE belangstelling te hebben voor de aandelen van RWE.
‘Dat lijkt ons een uitstekend bedrijf waar we onze aandelen in Essent graag aan verkopen. Op de eerste plaats omdat het een zeer groot bedrijf is. Het bedrijf is zo groot dat het goedkope leveringsvoorwaarden kan bedingen. Ook wanneer er zaken gedaan moet worden met bijvoorbeeld Rusland, premier Poetin, dan legt alleen schaalgrootte gewicht in de schaal. Bovendien kan RWE een goede brandstoffenmix aanbieden’.
Opbrengst
‘Als de verkoop doorgaat, willen wij een belangrijk deel gebruiken voor de cofinanciering van het zogenaamde Regiospecifieke Pakket, een alternatief voor de Zuiderzeelijn. Te denken valt dan aan de voorgenomen investeringen in de weg van Groningen naar Mensingeweer (N361), de spoorlijnen Groningen-Veendam en Groningen-Heereveen, de Regiotram, en de verbetering van de bereikbaarheid van de Veenkoloniën. Ook is een gedeelte ter vervanging van het dividend dat we van het productiebedrijf straks niet meer ontvangen.’
Milieu?
Sinds de plannen bekend zijn gemaakt dat RWE de aandelen wil overnemen is er kritiek gekomen op RWE omdat het minder milieuvriendelijk zou zijn dan bijvoorbeeld Essent. Volgende gedeputeerde Calon is die kritiek op RWE volstrekt onterecht.
‘Die kritiek is onder meer afkomstig van mijn partijgenoot en Tweede Kamerlid Diederik Samson. Welnu: die kritiek is volgens mij toch wel enigszins hypocriet! Het is echt onzin, want RWE heeft een duurzaamheidcontract ondertekend. En dat het Wereld Natuur Fonds niet meer wil samenwerken met Essent is onterecht. Essent wordt namelijk gewoon een business unit voor RWE in de Benelux. Alleen gaan ze straks wel anders inkopen dan Essent nu doet. Maar de duurzaamheiddoelstelling van Essent verandert er echt niet door wanneer de aandelen straks in handen zijn van RWE’.
SP ‘wel consequent’
In Provinciale Staten van Groningen lijkt een meerderheid voorstander van de verkoop van de aandelen. Alleen GroenLinks en de SP hebben laten weten tegen de verkoop te zijn; de laatste partij noemt de de aandelenverkoop in een reclamecampagne zelfs ‘nuts!’.
‘De SP heeft in mijn ogen recht van spreken!’, zegt Calon, volledig onverwacht. Om te vervolgen: ‘Dat is een partij van oud-communisten en Marxisten en die partij is consequent. Ze streven naar een terugkeer naar de jaren, en dan begrijp ik ook wel dat ze tegen de verkoop van de aandelen aan RWE zijn’.
Overigens heeft een ruime meerderheid van Provinciale Staten van Groningen in de zomer van 2008 ingestemd met de zoektoch naar een krachtige internationale partner voor de productie- en leveringsbedrijf van Essent. Alleen over de verkoop aan RWE hebben de Staten zich nog niet uitgesproken. De vraag die op 22 april aan de orde komt is dan ook alleen of RWE de goede partij is, en voldoende betaalt, zegt Calon. ’Alleen daarover kan het debat nog gaan. Dat de aandelen verkocht worden is al een gepasseerd station. Wij hebben natuurlijk zeer goede adviseurs ingehuurd en we zijn niet over een nacht ijs gegaan. Dus ik heb er alle vertrouwen in dat de Staten in meerderheid ook tot die conclusie zullen komen’.
Duitsland en Nederland
‘Dat RWE een Duits bedrijf is en geen Nederlands, dat doet me dus helemaal niets. Ik ben PvdA-er en dan vind ik dat wij internationaal bokje moeten staan. In de wereld moet je zoveel mogelijk afhankelijkheid van elkaar organiseren, dat is de beste manier om oorlogen in Europa te voorkomen. Verder is het natuurlijk zo dat wij hier al jaren ook in Duitse auto’s rijden in plaats van in DAFjes, Duitse televisies bekijken en Japanse radio’s luisteren. De tijd dat het allemaal Nederlands was is al lang voorbij, en gelukkig maar. ‘
‘In de kern gaat het er om dat we door de gemeenschappelijke handel in Europa het met z’n allen beter kunnen krijgen. De SP wil het volk voorhouden dat wij in Nederland alles zelf wel kunnen regelen, maar dat is een utopie. Nederland is altijd sterk geweest door open grenzen, en protectionisme heeft nog nooit gewerkt voor de economie. Gelukkig zijn er ook in Provinciale Staten velen die er zo over denken. Ik verwacht dan ook wel dat het goed komt bij de behandeling van het voorstel om de Essent-aandelen te verkopen aan RWE’, aldus Marc Calon
